با رویکرد آسیب‌شناختی، بروز چه پیامدهایی را بر رواج رایتل محتمل می‌دانید؟
دکتر سید حسین شرف‌الدین، استادیار رشته جامعه شناسی و صاحبنظر در حوزه رسانه :
عمده‌ترین آسیب‌های مذکور بر نحوه استفاده متعارف از تلفن همراه را می‌توان در موارد ذیل فهرست نمود: تقویت فردگرایی، کاهش ارتباطات چهره به چهره و میان فردی (و به بیانی ماشینی‌شدن ارتباطات، که آثار زیادی در فرهنگ‌پذیری افراد دارد)، ایجاد ناامنی و تعرض به حریم خصوصی دیگران (از طریق قابلیت عکس‌برداری، فیلم‌برداری، ضبط صدا، انتشار اسرار خصوصی و خانوادگی افراد، تولید و پراکنش شایعات و… که گاه به بروز اختلافات خانوادگی، سوء‌ظن و حتی در مواردی به جدایی زوجین منجر شده است. متأسفانه عده‌ای از کاربران هتک حرمت افراد را وسیله لذت‌جویی خود قرار می‌دهند؛ در مواردی این بازی‌ها، به افراد شناخته شده و چهره‌های الگویی جامعه نیز تسرّی یافته است. در برخی موارد، متاسفانه دامنه این حرمت‌شکنی ها به ارزشهای دینی و اعتقادات و احساسات مذهبی مردم و حوزه مقدسات و قدسیات هم کشیده شده است.
ادامه مطلب ...
اپراتوری رایتل معتقداست که عمده حساسیت‌های فرهنگی بوجود آمده در خصوص این شبکه، به سرویس تصویری آن مربوط است که آنهم با خواست و مشارکت مسئولانه کاربران، قابلیت کنترل دارد. در این خصوص چه نظری دارید؟
دکتر سید حسین شرف‌الدین، استادیار رشته جامعه شناسی و صاحبنظر در حوزه رسانه :
ابتدا باید عرض کنم که طرح سوال و دغدغه در خصوص عوارض فرهنگی و پیامدهای آسیبی یک تکنولوژی وارداتی آنهم در سطح ملی، بیش از آنکه به شرکت یا موسسه وارد کننده و در مورد سوال، اپراتوری رایتل متوجه باشد، به مسئولان و کارگزارانی متوجه است که با اعطای مجوز و تخصیص امکانات، زمینه ورود این تکنولوژیها را به کشور بسترسازی و تمهید کرده‌اند؛ ثانیا، تجربه نشان داده که توصیه‌ها و راهکارهایی که مسئولیت کنترل و مراقبت از خود در مقابل آسیب‌ها و ویروسها را به خود اشخاص واگذار کرده، در عمل چندان که تصور می شود، کارایی نداشته و غالب کاربران، معمولا گوش شنوایی برای شنیدن این سنخ توصیه‌ها ندارند. مقایسه رایتل با ارتباطات تصویری از طریق اینترنت که تا قبل از این نیز کم و بیش جریان داشت، با توجه به دسترسی محدود، ضعف زیرساخت‌ها، سرعت پایین، هزینه نسبتا بالا، کنترل‌پذیری نسبی، ضعف سواد رسانه‌ای، بی‌وجه است. تردیدی نیست که اکثر کاربران پروپاقرص این سنخ تکنولوژیها، به دلیل جاذبه‌های بسیار و تنوع قابلیت‌ها، قشر جوان و نوجوان یعنی اکثریت جمعیت کشور هستند. گروهی که به اقتضای موقعیت سنی از ویژگی‌ها و مختصاتی همچون ضعف تجربه‌های محیطی، قدرت ریسک‌پذیری، ضعف حساسیت اخلاقی، تلوّن مزاجی و تغییر‌پذیری سریع، آزادی نسبی از کنترل خانواده و محیط، فراغت کافی، انرژی قابل تخلیه زیاد، کمبود امکانات فراغتی و تفریحی، ضعف فرهنگ مطالعه برای پرکردن اوقات فراغت، درگیربودن با برخی مشکلات توانفرسا در حوزه انتخاب رشته تحصیلی، شغل، ازدواج، سبک زندگی، تحرک اجتماعی و… ؛ ضعف کارایی نهادهای تربیتی و فرهنگی در تربیت بهینه این نسل، ضعف امکانات در تولید و عرضه محصولات فرهنگی مناسب و متناسب با نیاز های این قشر، در معرض انواع توطئه‌های مختلف فرهنگی دشمنان داخلی و خارجی بودن و… ؛ برخودار است، بی‌شک، آمادگی و اشتیاق بالایی برای اشتغال و اعتیاد رسانه‌ای بویژه از نوع دردسترس و کم‌هزینه آن همچون تلفن همراه برای تامین منویات و ارضای نیازهای خود دارد. گسترش و شیوع استفاده از این رسانه‌ها، رفته رفته فضایی را ایجاد می کند که افراد را به همسویی و همنوایی ترغیب کرده و هزینه مخالفت را افزایش می دهد. فشارهای نرم محیطی همواره قادر است تا اراده‌های مخالف و ناهمسو را تدریجا در‌هم شکسته و منقاد و مطیع سازد. غالب نوجوانان وجوانان به اقتضای محدودیت‌های فوق و عواملی از این دست، قادر به مقاومت در برابر این سنخ فشارهای محیطی نیستند.
چرا برغم ترتب آسیب‌های انکارناپذیر و اجتناب‌ناپذیر، همچنان اشتیاق وافری به پذیرش این قبیل تکنولوژیها (رایتل ) در میان مسئولان و مردم مشاهده می‌شود؟
دکتر سید حسین شرف‌الدین، استادیار رشته جامعه شناسی و صاحبنظر در حوزه رسانه :
بزعم من عوامل متعددی در این خصوص دخیلند که به برخی از آنها باجمال اشاره می‌کنم: حرص و ولع شدید به توسعه کشور و پرکردن سریع فاصله‌های تاریخی و تمدنی با کشورهای پیشرو، پذیرش کامل اقتضائات قهری و طبیعی ناشی از عضویت در جامعه جهانی، مبالغه در قدرت اعجاز‌گونه تکنولوژیهای مدرن در رفع نیازها، عدم یا ضعف توجه به اقتضائات و عوارض اجتناب‌ناپذیر تکنولوژیهای مدرن بویژه تکنولوژیهای رسانه‌ای، غلبه تلقی ابزاری از تکنولوژی به عنوان میراثی ارسطویی، عدم یا ضعف توجه به جایگاه فرهنگ و نقش و کارکرد آن در زندگی بشر و به بیان دیگر غلبه تمدن‌گرایی بر فرهنگ‌گرایی، توجه یک‌سویه به کارکردهای مثبت تکنولوژی و غفلت یا تساهل در برخورد با کارکردها و عوارض آسیبی آن، اعتقاد راسخ به علاج‌پذیری عوارض قهری تکنولوژی، مبالغه در قدرت و توان فرد در رویارویی با عوارض و آسیب‌های تکنولوژی، ارجاع مدیریت آسیب‌ها به افراد و خانواده‌ها یا نهادهای فرهنگی، عدم توجه به نقش و رسالت دولت اسلامی در قبال ضرورتهای فرهنگی و اخلاقی جامعه، عدم بذل توجه به ضرورت تمهید زیرساخت‌های فرهنگی مناسب قبل از ورود هر تکنولوژی، مقرون به صرفه تلقی کردن تکنولوژیها برغم پذیرش آسیب‌ها به اقتضای عقلانیت ابزاری، غفلت از انگیزه‌ها و اغراض مادی و سوداگرانه عوامل داخلی و خارجی در ترغیب کشورها به پذیرش این نوع تکنولوژیهاست
متن فتوای مرجع عالیقدر شیعه، آیت الله العظمی سبحانی: «قرار گرفتن چنین گوشی های موبایل در دست جوانان اعم از دختر و پسر مفاسد زیادی دارد، یاید از خرید و فروش آن جلوگیری شود و نباید دولت چنین امکاناتی در اختیار مردم قرار دهد . قواید جزئی در مقابل این مضرات بسیار کوچک است.»
متن فتوای مرجع عالیقدر شیعه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی: «به یقین مفاسد این کار از فوائد آن بیشتر است و منشاء مفاسد جدیدی در جامعه ما که متاسفانه درگیر مفاسد مختلفی است خواهد شد و با توجه به این که ضرورتی برای اصل این کار نیست بنابراین شرکتهای خصوصی و دولتی باید از آن خودداری کنند».
متن فتوای مرجع عالیقدر شیعه، آیت الله العظمی علوی گرگانی: «نظر به اینکه نسل سوم اپراتور تلفنهای همراه با آموزه های دینی در تضاد است و می تواند عفت عمومی جامعه و نظم حاکم بر آن را خدشه دار و خانواده ها را به ورطه ی نابودی اخلاقی و بنیانی بکشد و لذا نصب و راه اندازی این اپراتور چه از طرف دولت و چه از جانب بخش خصوصی بصلاح نیست و هرگونه اقدامی در این مسیر خلاف شرع است. البته لازم بذکر است که ما در صدد تخطئه ء اصل فن آوری نیستیم بلکه از آن جهت که این صنعت زیان و ضرر های فراوانی می تواند برای جامعه اسلامی چه از جهت امنیت اخلاقی و چه از جهت سیاسی و دینی داشته باشد و تهدید کننده بنیان خانواده است ، راه اندازی این اپراتور را جایز نمی دانیم».
متن فتوای مرجع عالیقدر شیعه، آیت الله العظمی نوری همدانی: «با توجه به اینکه مفاسد این کار زیاد است و امکان از هم گسستن اساس خانواده ها نیز هست بعلاوه اینکه عفت عمومی را مورد تهدید قرار میدهد بنابراین اقدام به انجام آن جایز نیست».
رئیس مرکز دکترینال امنیت بدون مرز، علاوه بر تأیید آسیب های اخلاقی رایتل، درباره حفره های امنیتی رایتل و به دام افتادن مسوولین و وزرا و وکلا هشدار داد.
به گزراش خبرنگار فضای مجازی سراب رایتل، استاد حسن عباسی کارشناس حوزه علوم استراتژیک در پاسخ به پرسشی درباره موافقت یا مخالفت وی با رایتل، دیدگاه کارنشاسی خود را بیان کرد.
رئیس مرکز ضد تروریزم در ابتدا به شوخی گفت: من پول خرید چنین چیزهایی را ندارم! موبایلی هم که الان استفاده می کنم، از مدل های دیزلی خیلی قدیمی است. ایشان سپس در تبیین دلیل کارشناسی موضع خود نسبت به رایتل گفت: من به N.S.A خیلی حساسم و سال ها است که تلاش می کنم [مخاطرات] سازمان ان اس ای را در ایران جابیندازم؛ اینکه وقتی در فضای سایبری و اینترنت می روید یا موبایل به دست می گیرید، از سوی آژانس ملی امنیت آمریکا (National Security Agency) مُدام کنترل و مانیتورینگ می شوید؛ بنابراین، اساسا با پدیده های تکنولوژیک این چنینی مخالفم.
این کارشناس مسائل استراتژیک افزود: من که به دیگران هشدار می دهم، خودم باید این مسأله را بیشتر رعایت کنم؛ رطب خورده منع رطب کی کند! خودم باید بیش از همه درباره فضای سایبر، زندگی دوم (Second Life)، شبکه های اجتماعی (Social Network) و دیگر حوزه های در معرض N.S.A تذکر بدهم.
رئیس مرکز دکترینال امنیت بدون مرز درباره خطر سازمان N.S.A گفت: [مخالفت] من [بیشتر] ناظر به این [است] که سازمان N.S.A آن را کنترل می کند. حالا این جا گفته شد به خاطر مسائل اخلاقی و غیر ذلک؛ این ها درست [است]؛ اما سازمان N.S.A شما را از طریق موبایل، سیستم عامل و کامپیوتر تان کنترل می کند. بنابراین، ورود به فضای سایبری و استفاده از موبایل، باید مبتنی بر آموزش ها و واکسیناسیون حرفه ای باشد.
رئیس مرکز کانتر تروریزم، در پاسخ به شبهه ای درباره بی اهمیت بودن کنترل سازمان N.S.A گفت: می گویید که آقا! مگر ما مهمیم؟ الان شما به نظر خودتان مهم نیستید؛ اما چهار روز دیگر که فارغ التحصیل [دانشگاه] شریف شدید و در این مملکت، مدیر و وزیر و وکیل هستید؛ آن روز برای آنها اهمیت دارید. آن وقت حجم عظیمی از اطلاعات ۲۰- ۱۵ سال گذشته جلوی شما می گذارند.
استاد عباسی درباره خطر مضاعف رایتل و درز اطلاعات تصویری و فیلم های خانوادگی از طریق حفره های امنیتی رایتل گفت: رایتل یک حفره امنیتی مخاطره آمیز دیگری برای نفوذ N.S.A دارد؛ سازمانی که صاحب اینترنت و ارتباطات در سطح جهان است و تمام ارتباطات سایبری و مرتبط با آن را کنترل می کند؛ بنابراین، هر نوع پدیده تکنولوژیک؛ مانند آنچه رایتل به [امکانات] ارتباطی قبلی اضافه کرده است، زمینه مخاطرات آن را بیشتر می کند.
این تحلیگر سریال های استراتژیک گفت: سال گذشته سریالی به نام (Personal Interest) پخش شد. برای اینکه بهتر متوجه بشوید سازمان N.S.A چه می کند، خود آمریکایی ها برای آموزش مردم شان در برابر مخاطرات N.S.A، فصل اول آن را پخش کردند. ماجرا از این قرار است که گروهی از افسران N.S.A از این سازمان بیرون می آیند و برای تأمین امنیت مردم خودشان، بر ضد این سازمان اقدام [افشاگرانه] می کنند. این فیلم می تواند چشم اندازی از وضعیت [مخاطرات] N.S.A به شما بدهد.